تجربه موفق تعاون روستایی در شرایط بحرانی/ وقتی دلالان از صحنه حذف می‌شوند| گفت‌وگو

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، تعاون روستایی به عنوان یکی از ارکان مهم توسعه پایدار در کشور، نقش برجسته‌ای در تقویت اقتصاد محلی و ارتقای معیشت روستاییان ایفا می‌کند. این مجموعه با تمرکز بر اشتغال، بهره‌وری منابع، و حمایت از تشکل‌های مردمی، به دنبال ایجاد فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی برای جامعه روستایی است و تلاش دارد تا از طریق سازماندهی تولید، توزیع و فروش محصولات کشاورزی، صنایع دستی و خدمات تکمیلی، سهم مؤثری در بهبود شرایط زندگی روستاییان داشته باشد.

یکی از دستاوردهای مهم تعاون روستایی، توانمندسازی بانوان روستایی است. طی سال‌های اخیر، تشکل‌ها و شرکت‌های تعاونی زنان در حوزه صنایع دستی، قالی‌بافی، تولیدات کشاورزی و گلخانه‌داری وارد عرصه فعالیت‌های اقتصادی شده‌اند و به ایجاد اشتغال پایدار و کاهش مهاجرت از روستاها کمک کرده‌اند. این روند نه تنها باعث حفظ جمعیت روستایی شده، بلکه زمینه رشد مهارت‌ها و توسعه اقتصادی محلی را فراهم کرده است.

تعاون روستایی همچنین در زمینه توسعه و مدیریت منابع طبیعی و آب و خاک اقدامات مؤثری داشته است. اجرای طرح‌های آبیاری نوین، از جمله آبیاری قطره‌ای و بارانی، نمونه‌ای از این تلاش‌هاست که به افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی و کاهش مصرف آب در شرایط خشکسالی کمک کرده است. این اقدامات با همکاری دولت و تشکل‌های مردمی، ظرفیت تولید و امنیت غذایی در روستاها را تقویت می‌کند.

از دیگر مزایای عملکرد تعاون روستایی می‌توان به ایجاد تشکل‌های مستقل و مدیریت محلی توسط کشاورزان و بانوان روستایی اشاره کرد. حضور فعال زنان در سمت‌های مدیریتی تعاونی‌ها و مشارکت مستقیم آنان در تصمیم‌گیری‌ها، به ارتقای عدالت اجتماعی و تقویت حس مسئولیت‌پذیری در جامعه روستایی منجر شده که به طور کلی، تعاون روستایی با تکیه بر مدیریت منابع، توانمندسازی انسان‌ها، و تقویت زنجیره‌های تولید و بازاریابی توانسته است نقش مؤثری در توسعه پایدار روستاها ایفا کند. استمرار و گسترش این سیاست‌ها می‌تواند علاوه بر افزایش رفاه و امنیت اقتصادی روستاییان، باعث حفظ فرهنگ و هویت روستایی، کاهش مهاجرت، و رشد اشتغال مولد در کشور شود.

با توجه به اهمیت فعالیت های مجموعه تعاون روستایی، خبرنگار خبرگزاری تسنیم در مصاحبه ای تفصیلی با «جواد ملکی» مدیر تعاون روستایی استان مرکزی ابعاد مختلف فعالیت این مجموعه را به بحث و گفت‌و‌گو گذاشته که مشروح آن در زیر می‌آید:

تسنیم: از وقتی که در اختیار این خبرگزاری قرار دادید سپاسگزاریم، همانطور که می دانید بانوان جامعه آماری قابل توجهی از جامعه را به خود اختصاص داده اند، بفرمایید تعاون روستایی در حوزه بانوان چه اقدامات و برنامه هایی داشته است؟

ملکی: در حوزه اشتغال زنان روستایی نیز لازم است تشکل‌ها نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. یکی از برنامه‌های ما، ورود شرکت‌های تعاونی زنان به حوزه صنایع دستی و تولیدات روستایی است؛ موضوعی که می‌تواند به ایجاد اشتغال پایدار در روستاها کمک کند.

هرچند اولویت اصلی ما صنایع تبدیلی و تکمیلی و محصولات کشاورزی است، اما در حوزه صنایع دستی نیز ظرفیت ورود و فعالیت وجود دارد؛ در نهایت، یکی از اهداف کلان تعاون روستایی این است که با تقویت اقتصاد روستا، زمینه مهاجرت معکوس و ماندگاری جمعیت در روستاها فراهم شود.

این موضوع، یکی از افتخارات ما محسوب می‌شود و در این مسیر، به‌ویژه بر نقش زنان روستایی تأکید ویژه‌ای داریم. در چند حوزه مشخص، اقدامات عملی در زمینه توانمندسازی زنان روستایی آغاز شده و آمادگی لازم برای توسعه این برنامه‌ها وجود دارد.

ورود شرکت‌های تعاونی زنان به حوزه صنایع دستی و تولیدات روستایی

تسنیم: برنامه ها و اقدامات در حوزه بانوان چه نتایجی به دنبال داشته و درحال حاضر این بخش چه پتانسیلی در استان در اختیار دارد؟

ملکی: در ماه‌های گذشته، با برنامه‌ریزی‌هایی که توسط تشکل‌های ما انجام شده، به دنبال ورود و توسعه فعالیت‌ها در حوزه قالی‌بافی و صنایع روستایی بوده‌ایم. چندین شرکت تعاون روستایی در این زمینه فعال هستند و ان‌شاءالله با افزایش تسهیلات، حمایت‌های بیشتری از این عزیزان صورت خواهد گرفت. البته این‌گونه نیست که پیش از این اقدامی انجام نشده باشد؛ در حال حاضر نیز چندین شرکت تعاونی زنان در سطح استان و حتی در سطح کشور فعال هستند.

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما این است که حمایت بیشتری از بانوان در شهرستان‌ها صورت گیرد و تعداد تشکل‌های زنان افزایش پیدا کند. در شهرستان‌هایی که هنوز تشکل زنان وجود ندارد، تلاش می‌کنیم زمینه ایجاد آن‌ها فراهم شود. البته این موضوع مستلزم آن است که خود بانوان نیز پیش‌قدم شوند؛ چراکه برای تشکیل یک تشکل، ابتدا باید جمعی از افراد علاقه‌مند و متقاضی شکل بگیرد تا ما نیز بتوانیم از مسیرهای دولتی از آن‌ها حمایت کنیم.

بدیهی است که تعداد این تشکل‌ها در حال حاضر محدود است، اما این به معنای عدم انجام کار نیست. رسالت مجموعه از ابتدا بر مبنای توسعه تدریجی بوده و این تشکل‌ها به مرور در حال افزایش هستند. بسیاری از سهام‌داران تشکل‌های بخش کشاورزی، بانوان هستند و در موارد متعددی، مدیرعامل این شرکت‌ها نیز از میان بانوان انتخاب شده‌اند.

در حال حاضر، یکی از موفق‌ترین تشکل‌های باغداران استان توسط بانوان اداره می‌شود. همچنین شرکت خصوصی موفقی در مرزیجران با مدیریت بانوان فعال است. در شهرستان‌های مختلف، در تعاونی‌های تولید، بانوان فارغ‌التحصیل بخش کشاورزی مسئولیت‌های مهمی را بر عهده دارند که الحمدلله استفاده مناسبی از ظرفیت بانوان توانمند استان صورت گرفته است.

اعتبار مناسب برای حوزه آب و خاک و طرح‌های آبیاری

تسنیم: همانطور که می دانید در سال های اخیر به شدت با مشکلات خشکسالی و کمبود منابع آبی روبرو بوده ایم که همین امر تولیدات بخش کشاورزی را کاهش داده آیا تعاون روستایی در این بخش و حل مشکلات و ارائه راهکار اقدامی برداشته است؟

ملکی: با توجه به شرایط خشکسالی، نقش تعاونی‌ها در مدیریت منابع اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. یکی از رسالت‌های اصلی تعاون روستایی، فعالیت در حوزه آب و خاک است. برنامه‌ریزی شده است که اجرای طرح‌های آبیاری نوین، از جمله آبیاری قطره‌ای و بارانی، از طریق تشکل‌ها انجام شود و اراضی لازم برای اجرای این طرح‌ها در اختیار این عزیزان قرار گیرد.

بدون تردید، تحقق این اهداف نیازمند تأمین اعتبارات و بودجه‌هایی است که باید از مسیر دستگاه‌های دولتی مرتبط، از جمله سازمان جهاد کشاورزی و بانک کشاورزی، تأمین شود. ما این آمادگی را داریم که در قالب تشکیلات تعاون روستایی، بستر اجرای این طرح‌ها را فراهم کنیم؛ هرچند باید توجه داشت که توان اعتباری تشکل‌ها محدود است و بخش عمده سرمایه از محل آورده خود کشاورزان تأمین می‌شود. با این حال، هم دولت و هم این مجموعه برنامه‌های مناسبی در این حوزه دارند.

در سال 1404، در جلسه‌ای که برگزار شد، اعتبار مناسبی برای حوزه آب و خاک و طرح‌های آبیاری در نظر گرفته شد که امید داریم آثار آن به‌زودی در بخش کشاورزی استان نمایان شود. به اعتقاد بنده، حرکت به سمت ایجاد شرکت‌ها و اتحادیه‌های گلخانه‌داران می‌تواند گام‌های بسیار مؤثری به همراه داشته باشد؛ چراکه هم بازدهی بالایی دارد و هم مصرف آب در این نوع تولیدات به‌مراتب کمتر است.

تسنیم: یکی از مهمترین دغدغه ها تامین میوه در فواصل مهم مانند یلدا، نوروز و… است بفرمایید مجموعه اقداماتی که در این بخش ها داشتید چه بوده است؟

ملکی: در خصوص بازار شب یلدا و میوه شب عید، باید توضیح داد که این موضوع صرفاً در اختیار یک دستگاه نیست. در استان، کارگروهی تحت عنوان «کارگروه میوه شب عید» فعالیت می‌کند که با سابقه 18 ساله، متشکل از دستگاه‌های مختلف دولتی از جمله استانداری، جهاد کشاورزی، تعاون روستایی، سازمان بازرسی و سایر نهادهای مرتبط است. در این کارگروه تصمیم‌گیری می‌شود و مباشر انتخاب می‌گردد که معمولاً این مسئولیت بر عهده اتحادیه استان مرکزی با مدیریت آقای کریمی، مدیرعامل محترم اتحادیه، قرار دارد که در این حوزه زحمات زیادی متحمل شده‌اند.

برای امسال، حدود 250 تن سیب و 450 تن پرتقال با در نظر گرفتن درصدی برای نوسانات احتمالی تأمین شده است. این میزان، تقریباً دو برابر سال گذشته است و استان مرکزی جزو معدود استان‌هایی است که ظرفیت توزیع میوه نوروزی آن نسبت به سال گذشته افزایش یافته است؛ در حالی که در بسیاری از استان‌ها این ظرفیت کاهش داشته است.

همچنین، میزان درخواست تسهیلات امسال نسبت به سال گذشته پنج برابر افزایش داشته و ان‌شاءالله این تسهیلات در همین هفته جذب شده و در اختیار مجموعه قرار خواهد گرفت. این اقدام، برای نخستین بار با این حجم و گستردگی در حال انجام است.

سیب مورد نیاز به‌صورت مستقیم از کشاورزان خریداری شده و برای نخستین بار، فرآیند ذخیره‌سازی آن در سردخانه متعلق به شبکه تعاون روستایی در شهرستان ساوه انجام گرفته است. همچنین، به همت اتحادیه و از طریق اتحادیه مرکزی کشور، 10 تن خرما برای ماه مبارک رمضان پیش‌بینی شده که پس از خرید، در روستابازارها توزیع خواهد شد.

در خصوص پرتقال نیز، 450 تن از طریق مباشرت اتحادیه مرکزی خریداری شده و در کنار 250 تن سیب، در غرفه‌هایی که برای ایام پایانی سال و شب عید پیش‌بینی شده‌اند، عرضه خواهد شد. تعاون روستایی آمادگی کامل دارد که در صورت نیاز، تشکل‌های زیرمجموعه نیز در این فرآیند ورود پیدا کنند که این موضوع جزو برنامه‌های اصلی ماست.

محصولات اساسی به میزان کافی در انبارها ذخیره‌سازی شده است

تسنیم: چه انتظاری از مجموعه استان دارید و فکر می کنید در صورت حمایت لازم چه نتایجی را از تعاون روستایی در استان مرکزی شاهد خواهیم بود؟

ملکی: در صورتی که مکان‌های مناسبی در سطح شهر، علاوه بر روستابازارهای موجود، در اختیار این مجموعه قرار گیرد، امکان عرضه مستقیم محصولات فراهم خواهد شد. در حال حاضر، با توجه به افزایش تقاضای شب یلدا، برنامه‌ریزی برای تأمین و عرضه محصولاتی مانند انار و فرآوری محصولات انگور از جمله کشمش و سایر فرآورده‌ها به‌صورت مستقیم از تولیدکنندگان انجام شده است.

همچنین، در حوزه‌هایی نظیر برنج، حبوبات، مرغ و گوشت نیز این آمادگی وجود دارد که در صورت تأمین زیرساخت‌های لازم و فضاهای عرضه در روستابازارها، این محصولات با قیمتی حداقل 10 درصد پایین‌تر از نرخ بازار به دست مصرف‌کنندگان برسد.

در ماه‌های اخیر، در شهر اراک پیگیری‌های متعددی برای تعامل با دستگاه‌های ذی‌ربط و تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز انجام شده است. از نظر نرم‌افزاری و مدیریتی، آمادگی کامل وجود دارد. در حال حاضر، محصولات اساسی از جمله سیب‌زمینی، پیاز، پرتقال و سیب به میزان کافی در انبارهای ما ذخیره‌سازی شده و این امکان وجود دارد که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بدون واسطه و حذف دلالان، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ نیز تأمین و عرضه شود؛ اما نبود زیرساخت‌های فیزیکی، ساختمان‌ها و فضاهای مناسب عرضه، مانع اجرای کامل این ظرفیت‌ها شده است.

تسنیم: باتوجه به این توضیحات بفرمایید مهمترین مطالبات شما چیست؟ و با تحقق این مطالبات چه نتایجی را باید از تعاون روستایی انتظار داشت؟

ملکی: یکی از مهم‌ترین مطالبات ما، تأمین همین زیرساخت‌هاست. تجربه‌های گذشته نشان داده که هر زمان اعتماد لازم به شبکه تعاون روستایی صورت گرفته، این مجموعه توانسته عملکرد موفقی داشته باشد. در مقاطع بحرانی گذشته، از جمله در تأمین اقلام اساسی مانند برنج و روغن، شبکه تعاون روستایی توانست با اتکا به گستردگی شبکه خود در استان، نقش مؤثری ایفا کند. این ظرفیت برای سایر ایام سال نیز وجود دارد، به شرط آنکه هماهنگی لازم انجام شود و اعتماد به این شبکه تقویت گردد.

در صورت تأمین زیرساخت‌ها و بسترهای لازم، قطعاً می‌توان در حوزه‌های مختلف عملکرد موفق‌تری داشت؛ در غیر این صورت، فعالیت‌ها محدود به همان امکانات و فضاهای موجود باقی خواهد ماند. برای ایام شب عید نیز، همان‌طور که مستحضرید، غرفه‌هایی در نقاط مختلف استان پیش‌بینی شده است؛ اما چنانچه ساختمان‌ها و فضاهای مناسب‌تری در اختیار ما قرار گیرد، امکان برنامه‌ریزی بلندمدت و ارائه خدمات گسترده‌تر فراهم خواهد شد.

بدیهی است که موفقیت در این مسیر نیازمند همکاری تیمی است. هر بخش در مدیریت شهری و استانی نقش خاص خود را دارد؛ بخش نرم‌افزاری، برنامه‌ریزی و تأمین تولید بر عهده ماست، اما تأمین زیرساخت‌ها، مسائل بهداشتی و سایر الزامات، نیازمند همراهی سایر دستگاه‌هاست. اگر قرار است در این مسیر موفق باشیم، باید همه ارکان در کنار یکدیگر قرار گیرند.

تشکل‌های ما در بسیاری از موارد به‌صورت داوطلبانه وارد میدان شده‌اند و در این مسیر، قدردان حمایت‌های مجموعه استان، مجمع نمایندگان، استانداری محترم و سایر نهادهای مرتبط هستیم. امیدواریم با استمرار این حمایت‌ها، امسال سال خوبی برای بخش تعاون روستایی استان رقم بخورد. به‌ویژه حمایت‌های استانداری محترم، که واقعاً قابل تقدیر است.

ایجاد حدود 10 نقطه بازار در استان مرکزی

تسنیم: رویکرد و برنامه های در دست اقدام برای حفظ آرامش و توزیع صحیح و درست در بازار از سوی تعاون روستایی در استان مرکزی چیست؟

ملکی: در حال حاضر، موضوع ایجاد حدود 10 نقطه بازار در استان در دستور کار قرار دارد و ان‌شاءالله با همین هماهنگی‌ها بتوان این برنامه را به نتیجه رساند؛ چراکه بدون هماهنگی و حمایت، اجرای چنین طرح‌هایی امکان‌پذیر نیست. خوشبختانه این موضوع در سطح مدیریت استان مورد توجه قرار گرفته و امیدواریم شاهد اتفاقات مثبت و مؤثری باشیم.

در نهایت، میزان و نوع میوه‌ای که عرضه می‌شود، توسط کارگروه تنظیم بازار تعیین خواهد شد. هدف اصلی ما، ایجاد یک تنظیم بازار مؤثر است. میوه دولتی معمولاً با قیمتی پایین‌تر از نرخ بازار عرضه می‌شود که میزان اختلاف آن به شرایط بازار در همان مقطع بستگی دارد؛ اما با اطمینان عرض می‌کنم میوه‌ای که توسط شبکه تعاون روستایی در استان توزیع می‌شود، با توجه به تلاش‌های مباشر محترم، به‌طور محسوس پایین‌تر از قیمت بازار خواهد بود.

تسنیم: اقدامات تعاون روستایی در جنگ تحمیلی 12 روزه در راستای حفظ و توسعه آرامش در بازار و جامعه چه بود؟

ملکی: آرامش روانی‌ که در دوران جنگ در حوزه تأمین کالاهای اساسی در این استان ایجاد شد، حاصل تلاش شبانه‌روزی مجموعه تعاون روستایی بود. بدون آنکه هیاهویی ایجاد شود، کالاهایی مانند روغن به روستاها و از طریق شرکت‌های تعاونی توزیع شد؛ به‌گونه‌ای که بسیاری حتی متوجه نشدند این فرآیند چگونه و با چه سختی‌هایی انجام گرفت. کمتر کسی از زحماتی که برای تأمین برنج متحمل شدیم آگاه است؛ همان برنج دولتی که تهیه شد و در میان مردم توزیع گردید.

در شرایطی که در آن مقطع، هیچ‌یک از دستگاه‌ها حاضر به تأمین نقدینگی نبودند، این مجموعه با پذیرش ریسک، نقدینگی لازم را تأمین کرد و کالا را با همان قیمت دولتی وارد استان نمود. با همان اقلام، ماه محرم و ایام اربعین را پشت سر گذاشتیم و کالاهای اساسی مورد نیاز مردم را بدون وقفه توزیع کردیم.

حجم و تنوع فعالیت‌های تعاون روستایی به‌قدری گسترده است که گاه بخشی از این اقدامات دیده نمی‌شود یا در هیاهوی کارهای روزمره فراموش می‌شود؛ در حالی که این خدمات به‌صورت مستمر در حال انجام است.

تسنیم: در پایان بفرمایید مهمترین انتظارات شما از مجموعه های استانی چیست؟

ملکی: انتظار داریم که برخی از مجموعه‌هایی که در استان امکان کمک دارند، همراهی بیشتری داشته باشند؛ باید صادقانه بگویم، نمی‌دانم چرا برخی همکاری‌ها شکل نمی‌گیرد. درخواست ما بیش از این نیست که حداقل اجازه داده شود زیرساختی حداقلی فراهم شود؛ حتی اگر به‌صورت کانکس باشد، فضایی در اختیار ما قرار گیرد تا بتوانیم بازار را سامان‌دهی کرده و عرضه مستقیم انجام دهیم.

اگر این امکان فراهم نشود، واقعاً انتظار می‌رود چه اقدامی از ما برآید؟ ما به‌دنبال شأن، عنوان یا منفعت شخصی نیستیم. حتی اگر لازم باشد، با ساده‌ترین امکانات و وسایل نقلیه، توزیع کالا را انجام می‌دهیم. سود حاصل از فروش این محصولات نه به جیب من می‌رود و نه به فرد یا گروه خاصی؛ این سود متعلق به خود تشکل‌ها و در نهایت متعلق به مردم است و رفاه آن نیز به خود مردم بازمی‌گردد.

گفت‌و‌گو از: مبین جلیلی

انتهای پیام/711/