بازار؛ گروه صنعت: موج تازه سرما که وارد کشور شده، بار دیگر مسئله ناترازی انرژی را به سطحی جدیتر رسانده است. در شرایطی که شبکه گاز با فشار شدید مواجه است، سهمیهبندی مصرف برای صنایع انرژیبر، اجتنابناپذیر به نظر میرسد که میتواند تولید این صنایع را کاهش دهد و بر صادرات نیز اثر منفی بگذارد. این وضعیت در مقطع کنونی که بازارهای جهانی برای شرکت های ایرانی تحت فشار تحریمها قرار دارند، احتمال افت صادرات و کاهش سهم ایران در بازار را بیشتر کند. از سوی دیگر، عرضه در بازار داخلی نیز با رقابت فزاینده همراه خواهد شد و فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان و مصرفکنندگان ایجاد میکند.
ایران طی سالهای اخیر توانسته است جایگاه قابل توجهی در بازار جهانی فولاد به دست آورد. تولید حداقل ۳۰ میلیون تن فولاد و صادرات انواع محصولات فولادی، ارزآوری نزدیک به ۱۲ میلیارد دلار را برای کشور به همراه داشته است. در مقابل، مصرف داخلی فولاد در حدود ۱۹ میلیون تن برآورد میشود؛ بنابراین ایران با مازاد تولیدی بیش از ۱۱ میلیون تن روبهروست چراکه سابقه تولید تا ۳۲ میلیون تن داشته و هدفگذاری، ۵۰ میلیون تن است که عمدتاً تولید مازاد باید به صادرات اختصاص یابد و نقش مهمی در تأمین ارز کشور ایفا میکند.
با ورود موج جدید سرما و تشدید ناترازی انرژی، اهمیت بررسی وضعیت صادرات فولاد بیش از پیش آشکار شده است. ایران در سال ۱۴۰۳ و ابتدای ۱۴۰۴ توانست حجم قابل توجهی فولاد خام و محصولات فولادی را به بازارهای جهانی عرضه کند، اما تحریمها و محدودیتهای حملونقل، همچنان مانع تثبیت پایدار این جایگاه هستند. در داخل کشور نیز مصرف فولاد با سرانه حدود ۲۱۳ کیلوگرم همچنان پایینتر از اهداف چشمانداز ۱۴۰۴ (۴۰۰ کیلوگرم) است؛ نشانهای از آنکه ظرفیت تولید بیش از نیاز واقعی بازار داخلی بوده و مازاد تولید به صادرات سوق داده میشود.
سهمیهبندی گاز در صنایع انرژیبر، بهویژه فولاد، میتواند تولید را کاهش دهد و در نتیجه صادرات نیز افت کند. این مسئله در شرایطی رخ میدهد که بازار جهانی فولاد با مازاد عرضه و رقابت شدید مواجه است؛ بنابراین هرگونه کاهش تولید داخلی، موقعیت ایران را در بازارهای صادراتی تضعیف خواهد کرد و ارزآوری کشور را تحت فشار قرار میدهد.
مازاد تولید فولاد علاوه بر صادرات، رقابت سنگینی در بازار داخلی ایجاد کرده است. رکود ساختوساز و کاهش قدرت خرید خانوارها موجب شده تقاضای داخلی کمتر از ظرفیت تولید باشد. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان برای حفظ سودآوری ناچارند به بازارهای خارجی تکیه کنند؛ بازاری که خود با چالشهای تحریمی و رقابت منطقهای روبهروست.
بهمن قاسمی معتقد است که ایران امروز با مازاد تولید فولاد نسبت به نیاز داخلی مواجه است و بخش مهمی از این ظرفیت به صادرات اختصاص دارد. اما استمرار ناترازی انرژی و محدودیتهای تحریمی میتواند این مزیت را به تهدید تبدیل کند. برای حفظ جایگاه ایران در بازار جهانی و تأمین پایدار ارز، ضروری است
بهمن قاسمی کارشناس صنعت فولاد در گفتگو با بازار گفت: ایران، امروز با مازاد تولید فولاد نسبت به نیاز داخلی مواجه است و بخش مهمی از این ظرفیت به صادرات اختصاص دارد. اما استمرار ناترازی انرژی و محدودیتهای تحریمی میتواند این مزیت را به تهدید تبدیل کند. برای حفظ جایگاه ایران در بازار جهانی و تأمین پایدار ارز، ضروری است سیاستهای انرژی و بودجهای بهگونهای تنظیم شوند که هم امنیت عرضه داخلی، تضمین و هم ظرفیت صادراتی کشور حفظ شود. تنها در این صورت است که فولاد میتواند همچنان بهعنوان یکی از موتورهای ارزآوری و توسعه صنعتی ایران عمل کند.
وی افزود: احتمالا امسال بحران ناترازی انرژی بار دیگر شدت گرفته و صنایع انرژیبر، بهویژه فولاد، در معرض سهمیهبندی گاز قرار گرفتهاند. این وضعیت در حالی رخ میدهد که صادرات فولاد ایران نیز تحت فشار تحریمها با محدودیتهای بیشتری مواجه است و همین امر احتمال افت تولید و کاهش صادرات را جدیتر از گذشته مطرح میکند. در داخل کشور نیز مازاد تولید فولاد عرضه را با رقابت شدید همراه کرده و فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد ساخته است.
سازوکار عرضه گاز در بورس انرژی
در چنین شرایطی، سازوکار عرضه گاز در بورس انرژی تحت عنوان «گواهی صرفهجویی گاز اوج» عملاً به تنها مسیر دسترسی صنایع به گاز در ماههای سرد سال تبدیل شده است. این سازوکار نه تنها اهداف اولیه خود را محقق نکرده، بلکه به یک بازار سیاه رسمی بدل شده است؛ بازاری که گاز را با نرخهایی چند برابر قیمت مصوب در اختیار صنایع قرار میدهد و هزینههای تولید را به شکل بیسابقهای افزایش داده است.
به گفته مهدی محمدی بررسی معاملات نشان میدهد که از ابتدای سال جاری تا ابتدای دیماه بیش از ۷۶ میلیون مترمکعب گاز در قالب این گواهی با میانگین ۱۷,۷۳۰ تومان معامله شده است. با احتساب مالیات و هزینه انتقال، بهای تمامشده برای صنایع به حدود ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان در هر مترمکعب رسیده، در حالی که نرخ مصوب نیمه نخست سال تنها ۷,۵۰۰ تومان بوده است
مهدی محمدی، رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی به بازار گفت: بررسی معاملات نشان میدهد که از ابتدای سال جاری تا ابتدای دیماه بیش از ۷۶ میلیون مترمکعب گاز در قالب این گواهی با میانگین ۱۷,۷۳۰ تومان معامله شده است. با احتساب مالیات و هزینه انتقال، بهای تمامشده برای صنایع به حدود ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان در هر مترمکعب رسیده، در حالی که نرخ مصوب نیمه نخست سال تنها ۷,۵۰۰ تومان بوده است. این اختلاف سهبرابری فشار سنگینی بر فولادسازان وارد کرده و توان رقابتپذیری آنان را در بازار جهانی به شدت کاهش داده است.
وی افزود: مقایسه با نرخهای جهانی نشان میدهد که قیمت گاز در ایران اکنون چندین برابر نرخ تحویلی به صنایع در کشورهای رقیب مانند قطر، روسیه، امارات و حتی ایالات متحده است. چنین شرایطی هزینه تولید فولاد را بهطور بیسابقهای افزایش داده و سهم انرژی در بهای تمامشده فولادسازان بورسی را به ۲۰ تا ۳۲ درصد رسانده است. این فشار هزینهای، در کنار محدودیتهای برق و گاز، تابآوری صنعت فولاد را به شدت کاهش داده و خطر افت تولید و صادرات را جدیتر کرده است.
محمدی، تاکید کرد: از سوی دیگر، تبعیض در توزیع گاز میان استانها نیز به بحران دامن زده است. فولادسازان مستقر در استانهای مرکزی با محدودیت شدید و نرخهای نجومی مواجهند، در حالی که برخی واحدهای جنوبی همچنان گاز را با نرخ مصوب دریافت میکنند. این عدم عدالت در مدیریت انرژی بسیاری از شرکتها را به مرز زیان و کاهش تولید کشانده و شکاف میان صنایع را عمیقتر کرده است.
در شرایطی که موج سرما ناترازی انرژی را تشدید کرده و صادرات فولاد ایران با تحریمها و رقابت جهانی محدودتر شده است، ادامه این روند میتواند به افت جدی تولید و کاهش ارزآوری کشور منجر شود. برای جلوگیری از این بحران، دولت باید هرچه سریعتر محدودیتهای گاز صنایع را کاهش دهد و واحدهای استراتژیک و آلیاژی را از اجبار به خرید گاز با نرخهای نجومی معاف کند. همچنین اصلاح سازوکار بورس انرژی و منطقیسازی قیمتها ضروری است تا مزیت رقابتی صنعت فولاد حفظ شود. در کنار این اقدامات، رعایت عدالت در توزیع گاز میان استانها میتواند فرصتهای برابر برای همه صنایع فراهم کند. تنها با چنین اصلاحاتی میتوان از فشار مضاعف بر صنعت فولاد کاست و مانع از افت تولید و صادرات در شرایط حساس کنونی شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0