گمانه‌زنی‌ها در آستانه پنجمین نشست ترامپ و نتانیاهو؛ ایران محور گفت‌وگوها خواهد بود؟

به گزارش اقتصادآنلاین، سه شنبه آینده یعنی هشتم دی ماه، عمارت مارالاگو در فلوریدا میزبان یکی از نشست‌های دیپلماتیک تعیین‌کننده خواهد بود. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در حالی چمدان‌های خود را برای ملاقات با دونالد ترامپ می‌بندد که برخی رسانه‌ها مدعی شدند دستور کار این سفر مرتبط با ایران است.

گزارش‌های رسانه‌ای از جمله ان‌بی‌سی و سی‌بی‌اس حاکی از آن است که تل‌آویو پرونده‌ای قطور از ادعا‌ها درباره بازسازی سریع زیرساخت‌های غنی‌سازی و توسعه موشک‌های بالستیک ایران تهیه کرده تا ترامپ را به این نتیجه برساند که استراتژی مهار ایران شکست خورده و تنها راه باقی‌مانده، تکرار سناریوی جنگ است.

البته این تنها گمانه نیست و موضوعات سوریه، لبنان و غزه نیز به عنوان محورهای احتمالی این نشست مطرح شده است. براساس گزارش‌ها ترامپ از رویکرد اسرائیل نسبت به سوریه و حملات مداوم به این کشور راضی نیست و خواهان پایان آن است. 

با این همه، اظهارنظرهای مقامات اسرائیل علیه ایران به گمانه‌زنی‌ها دامن زده است. ایال زمیر، فرمانده ارتش اسرائیل، پیش از این سفر با ادبیاتی تهدیدآمیز مدعی شده که «دشمنان در دور و نزدیک» هدف قرار خواهند گرفت و ادعا کرد که ایران کانون جنگی است که اسرائیل درگیر آن است. این اظهارات در کنار تحرکات منابع امنیتی اسرائیل در ارتباط با رسانه‌های آمریکایی، نشان می‌دهد که تل‌آویو نگران است سیاست‌های ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری، بر خلاف میل آنها به سمت معامله بزرگ به جای جنگ بزرگ پیش برود.

ایران: موشک‌ها قابل مذاکره نیست

این سفر در حالی انجام می‌شود که سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در جدیدترین مصاحبه خود با شبکه روسی «راشاتودی» گفته که تماس‌هایش با استیو ویتکاف نماینده ویژه ترامپ قطع شده است. او البته یک بار دیگر تکرار کرده که ایران آماده مذاکره است، اما آماده «دیکته» نیست و این یعنی مواضع دو برای گفت‌و‌گو فرسنگ‌ها از یکدیگر فاصله دارد.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه هم بار دیگر موضع ایران درباره برنامه موشکی را تکرار کرده و گفته که «قابلیت‌های دفاعی ایران برای بازدارندگی است و قابل مذاکره نیست». همزمان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز با تأکید بر اینکه ایران از جنگ استقبال نمی‌کند، اما برای آن «کاملاً آماده» است، گویی سعی کرد دکترین بازدارندگی ایران را یادآوری کند. اظهارنظری که در ادامه مواضع فرماندهان نظامی ایران مبنی بر آمادگی برای پاسخ به هرگونه حمله‌ای محسوب می شود.

نکته کلیدی دیگر در روایت ایران، رد ادعا‌های اسرائیل درباره میزان خسارات جنگ ۱۲ روزه است. در حالی که اسرائیل مدعی نابودی بخش اعظم توان پدافندی و موشکی ایران است، احمد وحیدی، جانشین رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح، اعلام کرده که در آن نبرد «کمتر از سه درصد از سایت‌های پرتاب موشک» آسیب دیده‌اند. این جنگ روایت‌ها نشان می‌دهد که تهران قصد دارد پیش از نشست فلوریدا، این پیام را به واشنگتن مخابره کند که محاسبات نتانیاهو درباره ضعف ایران، اشتباه و احتمالا گمراه‌کننده است.

نتانیاهو و تلاش برای تاثیرگذاری بر ترامپ

اما مانع اصلی بر سر راه جنگ‌طلبی‌های نتانیاهو، نه فقط توان نظامی ایران، بلکه دکترین امنیت ملی دونالد ترامپ است. نگاهی به اسناد استراتژیک و مواضع پیشین ترامپ نشان می‌دهد که او منتقد سرسخت سیاست‌های «تغییر رژیم» با توجیه استقرار دموکراسی در کشور‌ها است که به زعم ترامپ تریلیون‌ها دلار هزینه بر دوش مالیات‌دهندگان آمریکایی می‌گذارد. از نگاه ترامپ، الگوی مطلوب برای کشور‌ها لزوماً دموکراسی غربی نیست، بلکه ثبات و رونق اقتصادی است؛ مدلی شبیه به کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس.

نکته دیگر نیز اینجاست که اولویت اسرائیل خلع سلاح لبنان و اجرای تعهدات آتش‌بس غزه است که ترامپ اعتبار زیادی برای آن خرج کرده است. به همین دلیل برخی تحلیل‌گران بر این باورند که در صورت طرح سناریو جنگ، ترامپ حمله به ایران را بیشتر تلاشی از سوی نتانیاهو برای فرار از تعهدات آتش‌بس غزه و طولانی کردن عمر سیاسی خود می‌داند.

رییس‌جمهور آمریکا همواره خود را مرد معامله معرفی کرده و مدعی است که به دنبال حل مسئله ایران از طریق توافق است، نه درگیر شدن در جنگی بی‌پایان که ممکن است پیامد‌های آن گریبان‌گیر آمریکا و اقتصاد این کشور نیز شود. به نظر می‌رسد ترامپ تنها در صورتی با طرح‌های رادیکال همراهی می‌کند که هزینه‌ای برای واشنگتن نداشته باشد، اما چنین شرطی در مورد جنگ با ایران تقریباً محال است.

یادداشت وزیر سابق خارجه در آستانه سفر نتانیاهو

درست همزمان با گمانه‌زنی‌های مرتبط با سفر پیش‌روی نتانیاهو، برخی چهره‌های تندرو مانند مایک پمپئو، رییس اسبق سیا و وزیر خارجه در دولت نخست ترامپ، در یادداشتی که در فاکس‌نیوز منتشر شده، ادعا‌هایی درباره تغییر حکومت در ایران مطرح کرده.

او گروه‌هایی نظیر سازمان مجاهدین خلق را به عنوان جایگزین معرفی کرده است. آن هم در حالی که این ادعا با واقعیت‌های میدانی به کلی باطل می‌شود. نفرت تاریخی از این گروه در میان مردم ایران و سابقه تروریستی آنها، باعث شده تا حتی استراتژیست‌های جمهوری‌خواه نیز در پذیرش آنها به عنوان یک گزینه سیاسی تردید کنند.

با این همه انتشار این یادداشت در یکی از رسانه‌های اصلی حامی ترامپ و جمهوری‌خواهان از نگاه برخی ناظران تامل‌برانگیز بوده است. 

فرجام سفر فلوریدا؟

به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی، حتی اگر نتانیاهو سودای حمله دوباره به ایران را در سر داشته باشد، ترامپ چراغ سبز حمله گسترده را صادر نخواهد کرد.

 رئیس‌جمهور آمریکا احتمالاً ترجیح می‌دهد با اهرم فشار حداکثری اقتصادی و تهدید نظامی مدیریت‌شده، تهران را به پای میز مذاکره بکشاند. سیاستی که البته وزیر خارجه ایران تاکید دارد که به نتیجه نخواهد رسید، چراکه تهران تسلیم زور نمی‌شود.